GEORGE IVANOVICH GURDJIEFF  (1872-1949)

İstanbul Rumu bir baba ve Ermeni bir anneden doğan “George Ivanovich Gurdjieff” (1872-1949), Rusya’nın İran sınırı yakınındaki Alexandrapol’da doğmuş, Kars’ın Rusya tarafından işgalinden sonra (1877) ailesinin Kars’a yerleşmesi üzerine, tüm çocukluğunu orada geçirmiştir (K9, K148, S23). Gurdjieff, çocukluğunda Türkçe’yi çok iyi öğrenmiş; daha sonraları Müslüman olarak Zig-Zag mensupları arasına katılmış ve KMA mertebesine kadar yükselmiştir.

Hayatının bir dönemini onunla birlikte geçiren J. G. Benneth, Gurdjieff’in yaşamını anlatan “Gurdjieff” isimli kitabında (K9) onunla ilgili şunları yazıyor:

“Gurdjieff’’in en önemli özeliiği, doğıştan kazandığı çok güçlü psişik yeteneklere sahip olmasıdır. Tüm Batı ve Doğu aleminin çok iyi tanıdığı ilginç bir kişiliği vardır. İstanbul’a defalarca gelen ve orada uzunca süreler kalan Gurdjieff, hem rahip, hem de doktor olmak üzere eğitim görürken, bir taraftan da ticaretle uğraşır. 20 yıl süreyle, Orta Asya, Orta Doğu ve Afrika’nın bir çok bölgesini bir derviş gibi gezer, İslam mistizmini ve tarikatları inceler. Özellikle, Nakşibendi ve Abdülkadir Geylani’nin Kadiri tarikatlarından etkilenir (Bağdadi’nin de bu iki tarikatta halife mertebesine yükseldiğini hatırlayalım). Bu etkilerle, kendini, insanlardaki doğal güçlerin araştırmasına verir. “İnsanın Uyumlu Gelişimi” adını verdiği bir düşünce sistemini, ilk kez 1913’de Moskova ve St. Petersburg’da öğretmeye başlar. 1919’da Tiflis’de ve 1922’de Paris’de “Institute of the Harmonius Development of Man” (İnsanın Uyumlu Geliştirilmesi Enstitisü) nü açar.”

Gurdjieff, bu arada bazı kitaplar da yayınlar. Bunlardan en önemlileri, “The Herald of Coming Good” (Gelen İyiliğin Habercisi) (K72), “All and Everything” (Hepsi ve Herşey), “Views from the Real World” (Gerçek Dünya’dan Görünümler) ve “Meetings with Remarkable Men” (Karşılaştığım Olağanüstü İnsanlar) (K71) dır. Gurdjieff’in öğretileri, ölümünden sonra, diğer bir Zig-Zag mensubu olan “Peter D. Ouspensky” tarafından, “In Search of Miraculous” (Mucize arayışı) ve “The Fourth Way” (Dördüncü Yol) (K108) adlarıyla yayınlanmıştır. Bugün, internette “Gurdjieff - Ouspensky School: The Fourth Way)” (Gurdjieff - Ouspensky Okulu: Dördüncü Yol) (S80) adıyla yer alan web sitesinde Gurdjieff’in öğretileri sunulmaktadır.

Gurdjieff’in, Bağdadi’nin “Melami” özelliğine sahip olduğunu, J. G. Benneth, kitabında (K9) şöyle anlatıyor: “Gurdjieff, insanları kendine çekmek yerine, onları kendinden uzaklaştıracak bir maskeye bürünürdü. Sufilerin “Melamet Yolu” (Kendini Hor Görme) dedikleri bu yöntem, onların nezdinde çok saygı görür, bu yolu izleyen şeyh ve “pir”lerin çok üstün nitelikli kişiler olduğu bilinirdi. Bu kişiler, övgü ve hayranlık çekmemek için, dış dünyaya kendilerini olduğundan kötü gösterirlerdi. Melamet Yolu, putlaştırılmaya, bir kahraman olarak yüceltilmeye ve tapınılma tehlikesine karşı seçilmiş bir davranış tarzıydı. Çünkü, Gurdjieff gibi psişik güçleri çok kuvvetli olan kişilerin sahip oldukları kişisel çekim gücü o kadar baştançıkarıcıdır ki, buna pek az insan karşı koyabilir. Gurdjieff’’i 43 yıldır tanıyan bir kişi olarak, onun yaşamı hakkında yaptığım tüm araştırmalar sonucunda vardığım nokta, onun, güçlerini, başkalarının horgörüsünü çekecek bir davranış ardında saklamayı bilinçli olarak seçmiş birisi olduğudur. Böyle bir yaşam tarzı seçtiğini, 1933 yılında yayınladığı (dilimizde de yayınlanan) “The Herald of Coming Goods” (K72) adlı kitabında da açıklamıştır.”

Gurdjieff’in, Bağdadi’nin “Melami” özelliğini bir yaşam tarzı olarak seçmiş olması, diğer taraftan Kadirilik ve Nakşibendilik tarikatlarından etkilenerek bunları benimsemesi, Gurdjieff’in bir Zig-Zag mensubu olduğunu gösteren izler olarak göze çarpmaktadır.