Daha
önce sözünü ettiğimiz gibi, yazarımız Aiberg, “Gurdjieff’’in, Bağdadi’nin
ikinci kuşak öğrencilerinden olduğunu
ve Hekim Bey’den aldığı Tezkire
metinlerini, İstanbul’da çoğaltarak
Axel Heiberg’e verdiğini” açıklamıştır.
1872 doğumlu Gurdjieff
ile 1875 doğumlu Axel Heiberg aşağı
yukarı aynı yaşlardadırlar. Gurdjieff’in,
Hekim Bey’i, bir kitabında (K71,
D64) ayrıntılı olarak anlattığını, onunla birlikte yaptığı gezileri ve
yakın arkadaşlığını kaleme aldığını daha önce belirtmiştik. Bu kitap
(Meetings with Remarkable Men), bir “Hekim
Bey - Gurdjieff” bağıntısı olduğunu gösteren gerçek
bir kanıt. Gurdjieff ile yakın
arkadaş olan Hekim Bey’in de
onunla aşağı yukarı aynı yaşlarda
olması gerekir. Dolayısıyla, her üçünün yaş durumu dikkate alınırsa,
Tezkire metinlerinin Gurdjieff tarafından
Axel Heiberg’e verilmesi olayının,
XX. yüzyılın hemen başlarında
olması gerektiği ortaya çıkar.
Bu durumu, Halep-Şam-Bağdat-Hicaz demiryolunun yapım tarihleri de doğrulamaktadır.
Söz konusu demiryolunun yapımına 1901 yılında başlanmış, yapımı yedi yıl sürmüş ve 1908
yılında tamamlanmıştır (Meydan
Diğer
taraftan, Bağdadi tarafından, Mısır’da,
Hekim Bey’e teslim edilen Tezkire
metinlerinin, “dede” Hekim Bey’den
“torun” Hekim Bey’e intikal
ettiğini biliyoruz. Metinler, belki de, “torun”
Hekim Bey’e intikal edinceye kadar hiç bir şekilde açıklanmadı. Yakın arkadaşı Hekim
Bey’den metinleri alan Gurdjieff,
bu metinleri çoğaltarak, İstanbul’da
Axel Heiberg’e verinceye kadar,
belki de hiç kimse Tezkire metinlerinin
ne olduğunu bilmiyordu.
Bu
tabloya, daha önce sözünü ettiğimiz Georg Cantor (1845-1918) de
uymaktadır. Demiryolu yapımı sonrasında Şam’a
gelen ve orada diğer Alman, Iskandinav ve Flaman mühendislerle, Bağdadi’nin
celselerine katılan Cantor, bu
tarihlerde 50’li yaşlardadır.
Heiberg,
Gurdjiefff, Hekim Bey, Cantor ve
diğer sekiz mühendisi aynı zaman
kesidi
Eldeki bilgilerle, ancak bu kadarını yazabiliyoruz. Aiberg’in eserlerinin devamı yayınlanmış olsaydı, belki de bu ve bunun gibi konulara daha ayrıntılı açıklamalar getirilebilirdi.